Interview met directeur a.i. Koen van der Mark 

22 februari 2022

Sinds het begin van dit jaar heeft Cultuurbedrijf RIQQ een nieuwe directeur ad interim. Koen van der Mark, inmiddels acht jaar werkzaam bij RIQQ als coördinator programmering en podiumkunsten, neemt het stokje over van Jet Smeets, die het cultuurbedrijf de afgelopen jaren leidde. In dit interview leer je Koen wat beter kennen en lees je meer over zijn visie voor de toekomst. 

Hoe ben je in de cultuursector terechtgekomen? 

“Na mijn middelbare school ben ik naar het conservatorium gegaan en heb mijn diploma behaald op het instrument klarinet. Daarna heb ik een tijd van de muziek geleefd door te spelen en dirigeren. In het jaar 2000 heb ik de switch gemaakt naar de ondersteunende en organiserende kant van de muziek.”  

En je dirigeert een fanfare? 

“Dit jaar ben ik 25 jaar dirigent van de kerkelijke fanfare H. Agatha in St. Agatha. Een geweldige club, echt een dorpsfanfare met mensen die graag muziek maken en het goed hebben met elkaar. Dat is het enige uitvoerende dat ik nog doe als het gaat om muziek maken.” 

Je bent ook computerprogrammeur geweest? 

“Ja! Een vreemde uitstap, hé? Als muziekleraar merkte ik dat mijn motivatie langzaam wegzakte. Het beeld van een ongemotiveerde muziekleraar - die ik ook wel om me heen zag - schrok me af: zo wilde ik niet worden. Dus ben ik gestopt. Ik kreeg de kans om een opleiding tot computerprogrammeur te volgen en heb vervolgens bij verschillende softwarebedrijven gewerkt, in sales- en marketing rollen. Daar heb ik geleerd hoe het bedrijfsleven in elkaar steekt. Die kennis komt ook nu weer van pas.”  

“Na drie jaar in de software-wereld te werken, ben ik weer bij de cultuursector terechtgekomen. Ik heb als teamleider voor het onderwijs bij Edu Art gewerkt en daar aan verschillende projecten meegewerkt waarin we festivals, concerten en voorstellingen organiseerden. Met als hoogtepunt: de culturele programmering van De Floriade in Venlo. Een megaklus om voor 180 dagen een programma te maken. Daar bewaar ik goede herinneringen aan. Én, het is de plek waar mijn passie voor cultureel ondernemen is ontstaan.” 

Wat versta je onder cultureel ondernemen? 

“Cultureel ondernemen is wat mij betreft het denken in mogelijkheden om cultureel werk toegankelijk maken. Bijvoorbeeld door samen te werken met partners, ook partners die je niet zo gauw verwacht of als concurrentie kan ervaren. Cultureel ondernemen is ook nieuwe initiatieven een kans geven om te groeien. Of het vinden van culturele kwaliteit op andere plekken dan in ‘de hoge kunsten’.” 

Hoe ben je acht jaar geleden bij Cultuurbedrijf RIQQ terechtgekomen? 

“Na mijn werk bij EduArt heb ik een half jaar niets gedaan op werkgebied en me gericht op mijn kinderen. Totdat de vacature van Cultuurbedrijf RIQQ voorbijkwam. Ik wist: ‘dit gaat over mij’ en heb gelijk gereageerd. Maar helaas, ik werd niet uitgenodigd voor een gesprek. Ik heb gelijk gebeld om uit te leggen dat het niet handig was om mij niet uit te nodigen. Want, zei ik: ‘Volgens mij ben ik dit!’. Blijkbaar heeft dat iets veranderd want ik werd alsnog uitgenodigd en week later kreeg ik de baan als coördinator productie en organisatie. Nu is dat coördinator programmering en podiumkunsten. En dat ben ik deels nog steeds.” 

Wat doe je zelf graag in je vrije tijd? 

“Zelf ben ik een groot fan van de grote symfonische componisten zoals Mahler en Shostakovich. Maar ook houd ik van oude blues en jazz; Ray Charles is mijn held. Op dit moment ben ik erg onder de indruk van de Nederlandse band DeWolff: wat mij betreft de beste band sinds jaren in Nederland. Het zou gaaf zijn als zij in het Openluchttheater zouden spelen. Verder kijk ik graag goede docu’s en lees ik graag docu-achtige boeken en biografieën. Romans zijn minder aan mij besteed.” 

En, je bent een vast gezicht op de tribune van Vitesse… 

“Ja! Sinds jaar en dag vind je mij met de kinderen op de tribune van de harde kern van Vitesse. We missen geen wedstrijd. Het is een hele beleving, op het veld én op de tribune: de vol passie zingende- en hossende mensen, de overdreven reacties van het publiek en van voetballers die ergens over struikelen, tussendoor wordt er een vogel losgelaten. Ook dit is cultuur.” 

Wat zie jij als belangrijke trends in de culturele sector? 

“Dat kunst en cultuur steeds meer verbonden worden aan het sociale domein. Dat heeft zowel positieve als negatieve kanten. Het levert bijvoorbeeld meer mogelijkheden op voor professionals in de kunst- en cultuursector. Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat je op sociaal vlak heel veel bereikt met kunst en cultuur. Misschien is het wel een van de belangrijkste resultaten van de sector: ouderen voelen zich meer verbonden, kinderen ontwikkelen unieke vaardigheden, de lijst is lang.”  

“Maar het gevaar is dat kunst dan altijd een doel moet dienen. ‘Mooie dingen maken, gewoon omdat het mooi is’, dreigt steeds meer te verdwijnen. We zijn als Cultuurbedrijf RIQQ ook op aarde om te bewaken het gewoon voldoende is om naar een concert te gaan omdat het gaaf is, een mooi boek te lezen zonder reden, of een bizar kunstwerk te zien en te ervaren. Het gaat om beleving en emotie en je hoeft er niet bij voorbaat slimmer, gezonder of beter van te worden. (Hoewel je dat waarschijnlijk toch wordt…).”  

Wat is volgens jou de belangrijkste taak van Cultuurbedrijf RIQQ? 

“Uiteindelijk zorgen we voor een gemeente waar je met plezier woont en komt, omdat er sprake is van een bruisend cultureel klimaat. Dat blijkt ook elk jaar de belangrijkste reden te zijn voor hoge waardering van woonplaatsen: is er een theater, een bibliotheek, een bioscoop, een muziekschool?”  

“Ik zie als belangrijkste taak van Cultuurbedrijf RIQQ: zorgen voor verbinding en beleving. Het verbinden van culturele organisaties onderling en met de maatschappij. Daarnaast zorgen voor culturele beleving. Daarbij is het belangrijk dat we de lokale samenleving weten te bereiken met de dingen die we doen en zorgen voor toegankelijke programmering voor iedereen in de gemeente. Om te beginnen in het onderwijs.”  

Waarom beginnen bij het onderwijs?

“Daar moet je gewoon beginnen om dit allemaal te bereiken. Daar worden kinderen gevormd en dat bepaalt ook voor een groot deel de rest van hun leven.”

"Daarbij moet ik denken aan een gesprek dat ik ooit had met Adrian van Hooydonk. Hij was destijds als Nederlandse ontwerper in Duitsland eindverantwoordelijk voor de nieuwe ontwerpen van BMW’s. We wilden hem uitnodigen om te spreken op een congres over creativiteit en was graag gekomen, maar kon helaas niet. Maar wat hij zei, herinner ik me nog goed. Hij had in zijn jeugd namelijk een muzieklessen gehad en was ervan overtuigd dat als hij die niet had gehad, hij nooit deze positie had kunnen bekleden. Voor mij was dat opnieuw zo’n bevestiging van de waarde van kunst en cultuur, vooral in de jonge jaren. Daarom maken we ons er hard voor dat álle kinderen in de regio goed cultuuronderwijs krijgen."

Waar zie je RIQQ over 5 jaar?

“Over vijf jaar zie ik ons gefuseerd met Bibliotheek Veluwezoom in een heel creatieve omgeving. Een waarin we gevoed worden door tal van verschillende organisaties, die wij dan samenbrengen om mooie dingen te maken voor de gemeente. Ramen en deuren staan open voor input vanuit alle kanten. Als wij ergens mogelijkheden tot ontwikkelingen zien voor een sociaal gebied, kunnen wij daarop inspelen. Ik zie ons midden in de samenleving staan, alsof je het hele jaar open huis hebt. Je hoort Muziek als je bij ons door de gangen loopt, ruikt de geur van inkt in de boeken en die van verf van kunstenaars. Ik stel me voor dat we een sfeer uitademen van creativiteit en warmte. Dat mensen zich thuis voelen en er zin in hebben om naar de Bundel te komen. Dat we de levens van mensen in de gemeente mooier en rijker maken.” 

Foto: Rolf Hensel