Monument voor omgekomen bemanning van Lancaster in Velp

Vlakbij de IJssel in Velp wordt een monument onthuld ter nagedachtenis aan de omgekomen bemanning van een neergestorte Lancaster bommenwerper. Burgemeester Carol van Eert van de gemeente Rheden houdt een toespraak en er worden kransen en bloemen gelegd, ook namens de Britse en Canadese ambassade. Iedereen is welkom om deze bijeenkomst bij te wonen op vrijdag 21 juni om 13.00 uur op de Lathumse Veerweg (de weg naar de IJssel) in Velp.   

‘Het is zondagavond, 3 januari 1943, 20 uur’, schrijft Velpenaar Steven Jansen in zijn dagboek. ‘Wij worden door het gedreun van vliegtuigmotoren naar buiten gelokt. Een vlammende ster valt uit de hemel.’ En: ‘Er is een vliegtuig neergestort. Bij Biljoen. Een enorme brand verlicht de horizon.’ Het blijkt een Britse Lancaster te zijn die tijdens zijn terugweg van een missie naar Duitsland werd neergeschoten door een Duitse Messerschmitt. De bemanning bestond uit vier jonge Engelsen en drie Canadezen.  

Heiderust
7 januari 1943 worden de mannen begraven op begraafplaats Heiderust in Rheden. ‘Zeven kruisen, rechts van de ingang, duiden de plek aan waar zeven strijders voor recht en gerechtigheid een laatste rustplaats vonden’, schrijft Steven Jansen. ‘En steeds weer zijn er zorgzame handen, die de graven van bloemen voorzien.’ Inmiddels zijn de drie Canadezen R.L. Dickie (23), staartschutter). K.R. Smith (25), navigator) en R.R. Moore (20), radiotelegrafist) herbegraven op de Canadian War Cemetery in Groesbeek. De kruisen op de graven van de Engelse bemanningsleden zijn vervangen door gedenkstenen met daarop de namen van de omgekomen Britten: D.H.S. Lonsdale (31), piloot), A.T. Riley (22), boordwerktuigkundige), J.I. Morris (22), bomrichter/neuskoepelschutter) en A.D. Smitherman (21), rugkoepelschutter).  

Monument
Vorige jaar raakte Velpenaar Bartel van Yperenburg gefascineerd door een tekst over het neergestorte vliegtuig in het dagboek van de Velpse gemeenteambtenaar Steven Jansen: ‘Velp en de oorlog – 1940-1945’.  Hij ging op zoek naar meer informatie en ooggetuigen. Als ontwerper bedacht hij hoe een monument er uit zou moeten zien. En toen hij hoorde dat de Canadese Dan Fox als neef van een van de omgekomen bemanningsleden in juni 2024 naar Velp wilde komen, nam hij het initiatief om zijn monument ook daadwerkelijk uit te laten voeren. Vanwege de tijdsdruk voorlopig op eigen kosten.

De Gemeente Rheden, het Waterschap Rijn/IJssel en Stichting Velp voor Oranje omarmden het initiatief en werkten van harte mee om zijn plan te laten slagen. En dus staat er vanaf 21 juni een passend monument en blijvende herinnering in de buurt van de locatie waar het vliegtuig neerstortte. Via een QR-code bij de tekst kunnen bezoekers binnenkort uitgebreide informatie vinden op de website www.w4840.nl